امروز سالروز زلزله اندوهبار ارسباران آذربایجان است
به یاد کسانی که سال 1391 در این روز جان باختند و یا سلامتی آنان آسیب دید
زلزله آذربایجان، (21) مرداد 1392 مصادف با (23) رمضان 1433 و (11) اگوست 2012 میلادی رخ دادزمینلرزههای آذربایجان شرقی (۱۳۹۱) دو زمینلرزه بود که در روز شنبه ۲۱ مرداد ۱۳۹۱ مناطقی از استان آذربایجان شرقی را لرزاند؛ زمینلرزهای با بزرگی گشتاوری ۶٫۴ در ساعت ۱۶:۵۳ به وقت محلّی در ۱۷ کیلومتری اهر و زمینلرزهای با بزرگی گشتاوری ۶٫۳ در ساعت ۱۷:۰۴ به وقت محلّی در ۱۰ کیلومتری ورزقان. مؤسّسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران و سازمان زمینشناسی آمریکا، کانون هر دو زمینلرزه را در عمق حدود ده کیلومتری زمین ذکر کردهاند. زمینلرزه، در استانهای آذربایجان غربی ، گیلان، زنجان و اردبیل نیز احساس شد.
علّت تلفات و همچنین خسارات گسترده، عمق کم زمینلرزه در عمق ۱۰ کیلومتری زمین، نزدیکی روستاها به گسل و مشکلات بناها و سازه های منطقه بوده است.
مسؤولان در روزهای نخست آمار دقیقی از شمار کشتهشدگان این حادثه ارائه نکردند. رئیس سازمان مدیریّت بحران شمار قربانیان را ۲۵۳ نفر، وزارت بهداشت ۳۰۶ نفر و پزشکی قانونی ۱۶۹ نفر اعلام کردند.
بر اثر این زمینلرزه در شهرستانهای اهر، ورزقان و هریس، ۳۰۶ نفر کشته و بیش از ۵۰۰۰ نفر مجروح شدند. در مجموع ۱۵۵ هزار نفر دچار حادثه شدند که در اهر ۶۷ هزار نفر، ورزقان ۴۲ هزار نفر، هریس ۴۰ هزار نفر و تبریز شش هزار نفر را در بر میگیرد. بیشترین تلفات انسانی از روستاهای «باجه باج»، «گوردره» و «دبنو» و همچنین شهر ورزقان بودهاست. با گذشت سه روز از زمینلرزه، مأموران امداد و نجات هلال احمر، زنی را در روستای سرخاگو از توابع شهرستان ورزقان زنده از زیر آوار بیرون کشیدند.
تقارن با فصل کاشت و برداشت محصول، زمان و ساعت وقوع زلزله با توجه به این که در 23 رمضان و ساعاتی قبل از افطار رخ داد، و دوبار رخ دادن آن که تخریبهای اصلی در بار دوم اتفاق افتاد، باعث کاهش چندین برابری تلفات انسانی شد.
خسارتهای مالی
در محدوده این زمینلرزهها ۱۸ هزار و ۶۱۸ واحد مسکونی دچار آسیب شد که از این تعداد ۵ هزار و ۳۲۹ واحد به طور کامل تخریب شدند. در مجموع ۴۱۰ روستا دچار تخریب شده و ۶۵ روستا به طور کامل از بین رفتند. ۱۲ روستای شهرستان ورزقان به طور کامل تخریب شد که هر یک از این روستاها حدود ۹۰۰ تا هزار نفر جمعیت داشتند که کمتر از ۴۰ درصد آنها جان خود را از دست دادند. همه زیرساختهای مخابراتی ناحیه ورزقان به هم ریخته و تمامی خطوط قطع شدند.۶۰ روستای منطقه میان ۵۰ تا ۷۰ درصد و شش روستای شهرستان اهر بهکلّی تخریب شدهاند. خسارتهای واردشده به شبکه برق ۲۵ روستای زلزلهزده این استان ۱۲ میلیارد تومان برآورد شد.
طبق تخمینها، کل میزان خسارت وارده به استان آذربایجان شرقی از بابت زلزله ۲۱ مرداد، بیش از ۱۰ هزار و ۷۹ میلیارد ریال بوده است. بیشترین خسارت در اثر این حادثه طبیعی به مسکن روستایی با بیش از ۴ هزار میلیارد ریال در شهرستانهای اهر، هریس، ورزقان، تبریز، کلیبر، جلفا، شبستر، خداآفرین، سراب و مرند وارد شده است. بخش کشاورزی نیز با بیش از ۲ هزار و ۱۶۱ میلیارد ریال از جمله متضرران این حادثه بوده که بیشترین خسارت بخشهای کشاورزی در شهرستان اهر با ۷۰۰ میلیارد ریال بوده است. مسکن شهری با بیش از یکهزار و ۱۵۹ میلیارد ریال و راه و ابنیه با ۵۶۰ میلیارد ریال، مدارس با ۳۱۰ میلیارد ریال، بخش بهداشت و درمان عمرانی با بیش از ۳۰۳ میلیارد ریال، حوزه صنعت و معدن با ۲۵۶ میلیارد ریال، مساجد با ۱۴۵ میلیارد ریال، برق منطقهای با ۱۴۲ میلیارد ریال و بهداشت و درمان غیرعمرانی با بیش از ۱۳۳ میلیارد ریال از بیشترین خسارت دیدگان در آذربایجانشرقی در اثر زلزله بودند. در بخشهایی نظیر آب و فاضلاب روستایی، گاز، آب و فاضلاب همچنین حوزه آب منطقهای نیز به ترتیب بیش از ۱۲۸، ۱۲۷، ۲۵، ۱۷ میلیارد ریال خسارت ثبت شده است. خسارت وارده به ساختمانهای دولتی و سایر بخشها در مجموع ۲۹۹ میلیارد ریال اعلام شده است. بیشترین ثبت خسارت در شهرستان اهر با ۳ هزار و ۱۶۹ میلیارد ریال، ورزقان ۲ هزار و ۸۷۵ میلیارد ریال، هریس با ۲ هزار و ۸۱۵ میلیارد ریال و تبریز با ۷۷۰ میلیارد ریال صورت گرفته است.
اقدامات مجلس
در اولین جلسه علنی مجلس بعد از حادثه، دوشنبه ۲۳ مرداد مجلس ایران، دکتر لاریجانی رئیس قوه مقننه ضمن تسلیت به کمیسیون عمران اعلام کرد موضوع را پیگیری کند همچنین در این نشست، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و هلال احمر و رییس سازمان مدیریت بحران کشور ونماینده محترم ورزقان، گزارش امداد و نجات حادثه زلزله را ارائه کردند
نمایندگان استان در سطح رسانه ها و جلسات ستاد بحران و سرکشی منظم به مناطق زلزله زده حضور فعال و گسترده ای داشتند.
کمیسیون عمران و بویژه ریاست محترم وقت آن جناب آقای مرحوم مهندس آقایی نقش گسترده ای در پیگیری مسائل زلزله داشته و چند بار پیشرفت امور را به صحن مجلس گزارش کردند.
همچنین کمیسیون عمران و مجلس قانونی را به تصویب رساند و در مورد حوادث غیر مترقبه احکامی را مقرر داشت و تاریخ اجرای آن در بند (9) ماده واحده، از 21 مرداد 91 تعیین شد.
البته دولت وقت و دولت فعلی حکم اصلی (بند (1) ماده واحده و بخش عمده آن را اجرا نکردند.
متن این قانون در ادامه مطلب آمده است.
قانون تسریع در بازسازی مناطق آسیب دیده در اثر حوادث غیرمترقبه
ماده واحده ـ دولت و دستگاههای اجرائی ذی ربط موظفند با استفاده از اعتبارات ماده (۱۲) قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور مصوب ۳۱/۲/۱۳۸۷ و ماده (۱۰) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب ۲۶/۱۰/۱۳۸۰ (منابع پیش بینی شده در بند «ج» ماده (۲۱۶) و بند «ش» ماده (۲۲۴) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران) و سایر منابع مرتبط اقدامات زیر را انجام دهند و دستگاههای اجرائی ذی ربط ملزم به اجرای آن می باشند:
۱ ـ دولت می تواند در موارد تخریب های گسترده ناشی از حوادث غیرمترقبه به استناد اصل یکصد و سی و هشتم (۱۳۸) قانون اساسی فوراً ستاد راهبری بازسازی را مشابه مصوبه ۲۸/۱۰/۱۳۸۲ هیأت وزیران تشکیل دهد و اختیاراتی را به کمیسیونی مرکب از وزیران مربوط واگذار نماید.
ستاد راهبری بازسازی موضوع این بند مکلف است همانند مصوبات ستاد مذکور را در ارتباط با تأمین زیرساخت های موردنیاز مناطق آسیب دیده و جبران خسارت های وارده به اموال و احشام مردم و مجروحان و خانواده متوفیان حوادث مذکور و ایجاد امکانات لازم برای پیشگیری از هر گونه حوادث غیرمترقبه و بحران احتمالی، حسب مورد تصویب و پس از تأیید رئیس جمهور اعمال کند.
۲ـ از تاریخ تصویب این قانون، سازمان مدیریت بحران کشور با اختیارات قانونی در امر بازسازی مناطق آسیب دیده در محدوده اختیارات ستاد مذکور در بند (۱) زیر نظر ستاد راهبری بازسازی فعالیت می نماید.
۳ـ دولت مکلف است معادل مالیات ساخت ابنیه این مناطق را که از پیمانکاران اخذ می شود به عنوان کمک به پیمانکاران طرف قرارداد پرداخت نماید.
به منظور تأمین هزینه صدور پروانه ساختمانی واحدهای آسیب دیده، متناسب با ابعاد حادثه، تنخواهی به صورت علی الحساب ظرف حداکثر دو هفته در اختیار وزارت کشور قرار می گیرد. این اعتبار به نسبت پروانه های صادره مذکور در اختیار شهرداری های شهرهای آسیب دیده قرار می گیرد.
همچنین تا پایان بازسازی، کسورات مربوط به هزینه بیمه کارگران ساختمانی در شهرهای آسیب دیده به ده درصد (۱۰%) کسورات مذکور کاهش می یابد و احداث ابنیه مناطق روستایی آسیب دیده از پرداخت آن معاف می باشند. دولت می تواند باقیمانده حق بیمه مذکور را از محل اعتبارات پیش بینی شده در صدر ماده واحده تأمین نماید.
۴ـ به هر واحد صنفی تولیدی ـ خدمات فنی، کارگاهها و کارخانه های آسیب دیده حداکثر مبلغ سیصد میلیون (۳۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال و هر واحد صنفی توزیعی ـ خدماتی حداکثر مبلغ دویست میلیون (۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تسهیلات با پایین ترین کارمزد تسهیلات صنف مربوط و بیشترین زمان تنفس ممکن با معرفی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان و تأیید فرماندار مربوط پرداخت گردد.
تبصره ـ ستاد راهبری بازسازی موضوع بند (۱) این قانون می تواند مبالغ مذکور را افزایش دهد.
۵ ـ به منظور بازسازی ساختمان های دولتی و عمومی آسیب دیده، مساجد، حسینیه ها و امامزاده ها و اماکن تاریخی پس از اعلام استانداری مربوط و تأیید معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری، اعتبار موردنیاز در اختیار وزارت راه و شهرسازی یا دستگاههای ذی ربط قرار می گیرد تا پس از تعیین ردیف، عنوان طرح و اعتبار مصوب هرکدام نسـبت به عملیات اجرائی آنها اقدام نماید به گونه ای که ظرف دو سال کلیه عملیات اجرائی خاتمه یابد.
۶ ـ بازپرداخت کلیه تسهیلات اعطائی قبل از وقوع حادثه به افراد آسیب دیده (اعم از تولیدی و غیرتولیدی، در شهرها و روستاها) به مدت دو سال از تاریخ وقوع حادثه استمهال و سود متعلقه برای مدت مذکور توسط دولت تأمین می شود.
همچنین استفاده از تسهیلات تخصیصی اعم از مسکونی و غیرمسکونی شهری و روستایی، مشروط به نداشتن بدهی قبلی، نداشتن چک برگشتی، تأهل و حداکثر سن نمی باشد. پرداخت تسهیلات بانکی جهت ساخت، بازسازی و مقاوم سازی مجدد برای افرادی که در گذشته از تسهیلات بانکی استفاده کرده اند ولی ساختمان مذکور آسیب دیده و یا از بین رفته، بلامانع است.
۷ـ به منظور جبران خسارتها و تأمین نیازهای ضروری بخش کشاورزی مناطق آسیب دیده، تسهیلاتی با حداقل کارمزد و بیشترین زمان تنفس ممکن از محل منابع صندوق توسعه کشاورزی در اختیار کشاورزان قرار می گیرد.
۸ ـ دولت مکلف است اعتبارات لازم را برای ساخت و آماده نمودن حداقل یکصد هزار واحد مسکونی پیش ساخته برای اسکان موقت و به همین میزان قطعات پیش ساخته برای اسکان دائم در اختیار وزارت راه و شهرسازی قرار دهد تا در صورت بروز حادثه به سرعت در مناطق آسیب دیده مورد استفاده قرار گیرد.
۹ـ احکام این قانون در مورد حوادث غیرمترقبه از تاریخ 21 مرداد 1391 نیز لازم الاجراء است.
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ نوزدهم خرداد ماه یکهزار و سیصد و نود و دو مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ 29 خرداد 1392به تأیید شورای نگهبان رسید.
رئیس مجلس شورای اسلامی ـ علی لاریجانی