مصاحبه نشریه مثلث با دکتر فرهنگی
*شما به عنوان کسی که عضو هیات رئیسه هستید از نزدیک در جریان رای اعتماد به وزرای پیشنهادی از نزدیک در جریان امور مختلف بودید، در روزهای بررسی صلاحیت و برنامه های وزرای پیشنهادی فضای صحن علنی مجلس شورای اسلامی را چگونه ارزیابی کردید و آیا جلسات همانطور که انتظار داشتید، برگزار شد یا اینکه انتظار داشتید مباحث چالشی تر باشد؟
جلساتی که برگزار شد، مانند سایر جلسات رای اعتماد بود. لابی گسترده مسئولان دولتی و علاقه نمایندگان بویژه همکارانی که برای بار اول وارد مجلس شده اند برای ارتباط گرفتن با وزرای پیشنهادی همانند گذشته بود. به موارد متفاوت هم می توان اشاره کرد. در این دوره مخالفت های جدی در پشت تریبون ها یا اظهار نمی شد یا بسیار کم و محدود بود. کسانی به اسم مخالف ثبت نام کردند، اما صحبتهایشان صحبت های موافق بود. فراکسیون ها بطور گسترده جلساتی برگزار کردند. رودربایستی هایی ایجاد می شد، نمایندگان قومیت های مختلف برای مذاکره با وزرا فعال بودند و تفاوتی که در شیوه رای گیری به وجود آمد هم متفاوت بود. برای اولین بار در یک ورقه برای همه وزرا رای گیری شد، همچنین برخلاف گذشته که صندوقها در دو ضلع مجلس مستقر می شدند و نمایندگان آرایشان را در آنجا به صندوقها می ریختند، صندوقها توسط کارکنان مجلس به گردش در آمد. در نهایت اتفاقی که افتاد، رای نسبتا قاطع اکثریت وزرای معرفی شده بود. همانطور که در نطقم درباره کلیات کابینه بیان کردم، در حال حاضر پیش بینی این نیست که اتفاقات وسیع و گسترده ای را در طول چند سال آینده، شاهد باشیم. هرچند احتمالاتی هم وجود دارد. مانند این که دولت با توجه به آنچه که در جریان انتخابات با آن مواجه شد، تلاشهای جدیدی را هم صورت دهد. امیدواری ما آن است که قانون برنامه به اجرا درآید. در این صورت با هر ترکیب کابینه ای می توانیم شاهد اتفاقات گسترده مناسبی در حوزه های مختلف علمی، اقتصادی و فرهنگی باشیم.
*به نظر شما رای فراکسیون های سیاسی مجلس در این رای اعتماد چقدر موثر بود و عملکرد فراکسیون های سیاسی را چطور ارزیابی می کنید؟ د رواقع کدام فراکسیون قوی تر عمل کرد و کدام فراکسیون ضعیف تر؟
هیچ کدام از فراکسیون ها قوی عمل نکردند. فراکسیون ها با دیدگاه ها و نظرات مختلفی در میان اعضای خودشان مواجه بودند که هر کدام به نحوی از انحاء تلاش می کرد در راستای دیدگاه های شخصی خود عمل کنند و در هر سه فراکسیون مسائلی از این دست زیاد بود. ضمن آنکه ما اگر فراکسیون های اصلی و محوری را مبنا قرار دهیم، آنچه که اتفاق می افتد، این است که تعداد حدود 70 نفری در هر دو سو بطور جدی حضور دارند و فراکسیون مستقلین هم تعدادی در همین حدود در اختیار دارد. بقیه نمایندگان بین سه جریان در تردد هستند. یعنی با یکی از وزرا موافقند و در مورد دیگر با وزیر دیگری مخالف.
شیوه رای گیری هم موثر بود. در جلسه ای که در هیات رئیسه، قبل از جلسه رای گیری تشکیل شد، بیان کردم با تمهیداتی که پیش بینی شده، هر 17 وزیر شانس موفقیت بالایی دارند.
*اینکه الان بیشتر توجه ها به سمت عملکرد ضعیف مدیریت فراکسیون امید در جلسه رای اعتماد معطوف شده است، شما خودتان به عنوان یکی از اعضای فراکسیون ولایی این را قبول دارید؟
نه، مثل باقی فراکسیون ها عمل کرد. فراکسیون امید دنبال رای آوری حداکثری وزرای پیشنهادی بود و این اتفاق هم افتاد. این را نمی توان به پای ضعف این فراکسیون گذاشت. کسانی که این را می گویند، معتقدند که جمعی از این فراکسیون با یکی، دو نفر از افراد معرفی شده نظر مخالف داشتند اما این نظر همه اعضای این فراکسیون نبود. اکثر اعضایشان به دنبال حرکت جمعی برای رسیدن به رای آوری حداکثر وزرای پیشنهادی بودند.
*الان اصلاح طلبان بیرون مجلس این انتقاد را به فراکسیون امید وارد می کنند که وزرایی با گرایش اصلاح طلبی آرای موافق کمتری آوردند و این را نشانه ضعف فراکسیون امید است. شما خودتان در ادوار مختلف در مجلس بوده اید، آیا می توان چنین نسبتی به یک فراکسیون امید داد به دلیل اینکه آرای مثبت وزرای اصلاح طلب کمتر از آرای موافق وزرای اعتدالی و اصولگرا بود؟
بنده این ارزیابی را ندارم اما در هر جریان سیاسی طیفی از دیدگاه ها وجود دارد که تحلیل یادشده می تواند دیدگاه یکی از طیفها باشد که گاهی جریان افراطی به آنها اطلاق می شود. از نظر آنان شاید حتی ترکیب کلی این کابینه مناسب نباشد چه رسد به سطح رای وزرای پیشنهادی.
*صحبتهای مخالفان و موافقان را که رصد می کردید، جنبه کارشناسی داشت یا منطقه ای؟ الان صحبت از هر دو دیدگاه هست.
بله واقعا وجود داشت و البته مانند بقیه رای اعتمادها بود. اینطور نیست که در رای اعتمادهای گذشته از این دو شکل خالی بوده باشد. اما مخالفت ها، مخالفتهای جان داری نبود.
*این صف بندی های سیاسی چقدر در نوع آرایی که به وزرای سیاسی داده شد، موثر بود؟
صف بندی سیاسی، بی تاثیر نبود اما تاثیر تمام کننده نداشت چون طیف قابل توجهی از نمانیدگان بودند که عملا با هیچکدام از سه فراکسیون همراه نیستند و تشکل خاصی هم ندارند. در هر موضوعی فضای حاکم در میان آنها تاثیر می گذارد.
*اینکه می گویند آقای بی طرف به دلیل این صف بندی سیاسی نتوانست رای اعتماد بگیرد را قبول دارید؟
نه، دو گروه جنوبی ها و شمالی ها به علت عملکردهای سابق ایشان در حوزه فعالیت قبلی در وزارت نیرو، با وزیر شدنش مخالف بودند و از ابتدا هم اعلام می کردند. روز رای گیری هم در صحن علنی مجلس این را به ویژه نمایندگان خوزستان بسیار فعال بودند.
*پس به نظر شما بیشتر رای نیاوردن وزیر نیرو، جنبه تخصصی و منطقه ای داشت؟
تقریبا اینطور است.
*نکته دیگر این که آقای بی طرف از جمله وزرایی نبود که در زمان معرفی وزرا توسط رئیس جمهور، مخالفت جدی را برانگیخته باشد برعکس 4، 5 وزیر پیشنهادی دیگر در معرض خطر رای نیاوردن بودند اما آنهایی که در خطر بودند، رای آوردند و آقای بی طرف که اسمش جزو حساسیت زاها نبود، رای نیاورد، چرا؟
او از بعضی روشهای لابی گری که در مورد سایر وزرا در جریان بود، اجتناب کرد و در ساعات نزدیک به رای گیری که ایشان را دیدم، معتقد بود فضا برای بررسی عملکرد، فضای مناسب و سالمی نیست. عنوان می کرد که بعضا خواسته هایی مطرح می شود که تعجب برانگیز است که چه ربطی به رای اعتماد دارد.البته فرصتی نبود که سوال کنم منظورشان از این اظهارات چیست. بهتر است از خودشان که سوال کنید این موضوع را باز خواهند کرد. به عبارت دیگر ایشان مثل بقیه، خیلی فعال نبود. هرچند حساسیت هایی هم که اشاره کردم، از ابتدا وجود داشت و اینطور نبود که در لحظات پایانی اتفاق بیفتد. تاکیدهای آقای روحانی هم احتمالا براساس مشاوره هایی که به ایشان دادند و نگرانیهایی که منعکس کرده اند، بوده است.
*یعنی اگر یکسری افراد مثل بقیه وزرای پیشنهادی کنار ایشان بود که اگر تماس چهره به چهره با نمایندگان می گرفتند، شاید نتیجه دیگری رقم می خورد؟
به عبارت مرسوم این روزها، اگر لابی گسترده داشت، احتمالا نتیجه چیز دیگری بود.
*برخی هم رای نیاوردن آقای بی طرف را به صحبتهای آقای روحانی ربط می دهند و می گویند نوبت به آقای آخوندی، زنگنه و جهرمی که رسید، رئیس جمهور تمام قد از انتخابی که انجام داده، دفاع کرد اما وقت دفاع از آقای بی طرف با یکی، دو جمله کوتاه از نام ایشان عبور کرد. به نظر شما اگر آقای روحانی همان دفاعی که از آقای زنگنه و آخوندی و حجتی داشت از آقای بی طرف هم انجام می داد روی آن 17 رایی که اگر به جای ممتنع، موافق داده بودند، وزیر پیشنهادی نیرو می توانست رأی اعتماد بگیرد، تاثیر داشت. آیا می توان گفت که چنانچه این حمایت قوی تر از طرف رئیس جمهور انجام می شد، آقای بی طرف هم رای اعتماد می گرفت؟
قبلا گفتم احتمالا آن تاکیدها را مشاوران به آقای رئیس جمهور مطرح کرده اند که نگرانی در این زمینه هاست تا درباره آنها بیشتر توضیح دهد.
*درواقع اصلا بزرگنمایی این مسأله برای شما جای تعجب ندارد؟
چه مسأله ای؟
*همین تحلیل که، رای نیاوردن آقای بی طرف و ربط دادنش به عملکرد ضعیف فراکسیون امید و تاثیر لابی های منطقه ای که طی آن خسران بزرگی به جناح اصلاحات وارد شده است. یعنی از جنبه های مختلف این رای نیاوردن وزیر پیشنهادی تحلیل می شود. آیا ضرورتی برای تحلیل چنین امری وجود دارد؟ شما در ادوار مختلف مجلس هم بوده اید، آیا به نظرتان این امر توجیه دارد؟
بله، معمولا تعداد بیشتری از وزرای پیشنهادی رای نمی آوردند. تاثیر فراکسیون امید هم در حد سایر فراکسیونها بود.
*به نظر شما اصلا پرداختن به این مسئله آنقدر موضوعیت دارد؟
این را دیگر باید از کسانی که بدان می پردازند، سوال کنید.
*به عنوان آخرین سوال، آرای موافق وزرای دولت دوازدهم نسبت به دولت های گذشته بیشتر بوده است. این مسئله چه پیامی به دولت دارد؟
دولت مسوولیت مضاعفی دارد تا به انتظارات قانونی مجلس پاسخ دهد. هر رایی در همه زمانها مشروط است. مشروط به اینکه عملکردی وجود داشته باشد و کیفیت بالایی در مرحله اجرا و عمل قابل ارزیابی باشد. در چنین شرایطی، حمایت بیشتر نیز خواهد شد و در عکس آن، یعنی در سطحی که ضعفها و ناکارآمدیهای گذشته ادامه داشته باشد یا ضعف های جدیدی بروز کند، طبیعتا نقطه مخالف را شاهد خواهیم بود.