بسمه تعالی
مصاحبه ای در هوای تازه
هوای تازه : نام ویژه نامه هوای تازه است، میخواهیم مصاحبهای متفاوت با شما داشته باشیم. اشكالی كه ندارد؟
ـ بفرمائید.
هوای تازه : اول از همه بفرمائید شما محافظه كار هستید یا نه؟
ـ شما بگوئید محافظه كار یعنی چه ؟
هوای تازه : محافظه كار به همان معنایی كه در جامعه مطرح است.
ـ كدام معنی از محافظه كار منظور شما است؟ آنچه در اصطلاحات سیاسی تعریف میشود و بر گردان Conservative است با آنچه در كشور ما به محافظه كار می گویند، متفاوت است. Conservatism یا محافظه كاری مجموعه رویكردهایی است كه به نهادهای كهنه و سنتها اهمیت می دهد و با نوگرایی مخالف است. در انگلستان این رویكرد از گذشتههای دور جایگاه والایی داشته است و علت استمرار سلطنت در انگلستان ریشهدار بودن اندیشة محافظهكاری در این كشور است. بعدها در جریان انقلاب فرانسه، در پارلمان به آنها راست گفتند چون سمت راست پارلمان مینشستند و بعدها همین رویه در پارلمانهای اروپا نیز رایج شد. از همان زمان راستها و محافظهكاران در مقابل انقلابیون قرار داشتند. به انقلابیون، تندرو یا چپ میگفتند. به این معنا بنده محافظه كار نیستم. اما در كشور ما محافظه كار این گونه تعریف نمیشود.
هوای تازه : چگونه تعریف می شود؟
ـ تعریف واحدی وجود ندارد. برخی پای بندی به اسلام را محافظه كاری میگویند، اما درست نیست. زیرا اسلام در درون خود تحوّل گراست، اگر بخواهیم هر پایبندی را محافظه كاری بگوئیم، تندروها هم محافظه كارند چون به اصولی پایبندند. لیبرالها هم همینطور. اما اگر بطور قراردادی اعتقاد به اسلام تحولگرا را كه امام (ره) تحت عنوان اسلام ناب محمدی از آن یاد میكردند محافظه كاری بدانیم، من هم مانند اكثریت قاطع ملت ایران محافظه كارم. گاهی خُلقیات اجتماعی و سیاسی خاصی را مبنای تعریف قرار میدهند. مثلاً تنگنظری را. با این معنا از محافظهكاری به شدت مخالفم و آن را مخالف ارزشهای اسلامی كه سعة صدر را توصیه می كند میدانم. توجه میكنید كه دامنه و گسترة روشنی وجود ندارد. بر همین اساس اول باید محافظهكاری را تعریف كنید تا موضع افراد معلوم شود. راست هم همینطور است. جناح راست و چپ در اصطلاحات سیاسی چارچوبهائی دارند اما در كشور ما بطور مبهم تعریف میشوند. با تعاریفی كه در دنیا و بویژه غرب مرسوم است، جریانهای طرفدار سرمایهداری و مخالفان برابری خواهی راستگرایند. در كشور ما به طور مثال به آقای دكتر توكلی همزمان هم انتساب راست داده میشود و هم ایشان را طرفدار سوسیالیسم تخیلّی میدانند. در حالی كه اولاً خودشان این انتسابها را تكذیب میكنند و ثانیاً این دو در مقابل همند و در ادبیات سیاسی جمع شدن این دو این انتساب پارادوكسیكال است. اتفاقاً به طرفداران واقعی اختلاف طبقاتی و نظام سرمایه داری كه در كشور ما، در قالب تشكلهایی و حتی در ساخت سیاسی حضور مؤثری دارند، جناح راست گفته نمی شود و آنان از موضع راستگرایی واقعی به جناح راست حمله می كنند. البته از این نوع مواضع عجیب و غریب در كشور زیاد داریم، مثل ژستهای اپوزیسیونی مسؤولان دولتی كه وظایف خودشان را به درستی انجام نمی دهند و در اظهاراتشان به دیگران حمله می كنند. این وضع برای برای اهل فن جالب است.
هوای تازه : چرا این نكات مهم را برای رسانهها باز نمی كنید؟
ـ كدام رسانه ها آمدهاند و نگفتهایم؟ رسانهها كه دنبال این قبیل بحثهای دقیق نیستند. حتی صدا و سیما!
هوای تازه : بالاخره میخواهید بگوئید جناح سیاسی در كشور نداریم؟
ـ كی چنین گفتم؟ عرض كردم عباراتی كه بكار می رود مبهماند.
هوای تازه : پس آرایش سیاسی نیروهای موجود كشور را چگونه دستهبندی می كنید؟
ـ امروز یا دو سال قبل یا هشت سال قبل یا زمان جنگ یا زمان انقلاب یا قبل از انقلاب؟
هوای تازه : چه فرقی دارند؟
ـ تفاوتها و جابجائی دیدگاهها بسیار زیاد است. زمانی به افرادی مثل ما، به دلیل آن كه از امام پیروی میكردیم، میگفتند چپ هستید. بعداز امام می گفتند چون از ولایت فقیه و جایگاه رهبری دفاع می كنید، راست هستید.
هوای تازه : شما كه گفتید این اصطلاحات را قبول ندارید؟
ـ عرض كردم می گفتند، نگفتم قبول دارم. اتفاقاً هیچكدام را قبول ندارم، نه آن موقع چپ به معنی اصطلاحی و حتی عرفی آن آن بودیم نه امروز راست به معنای اصطلاحی و عرفی آن هستیم.
هوای تازه : برگردیم به آرایش نیروهای سیاسی، تحلیل امروزتان چیست؟
ـ امروز سه قطب را میشود تبیین كرد. یك قطب همان است كه تحت عنوان جبهه دوم خرداد در هشت سال گذشته در كشور مدیریت كرد. رویكرد پیروان این جریان از نظر مبانی، طیفی را تشكیل میدهد كه از محالفان نظام شروع میشود و به طرفداران سرسخت مبانی امام راحل (ره) ختم میگردد. از نظر مدیریتی نیز ویژگیهای موجود در مدیریت امروز كشور را توصیه میكنند. لایههائی از این طیف در طول 8 سال در خود بازنگریهائی كردهاند. میشود گفت تعدیل شدهاند.
قطب دوم كارگزارانند. همانها كه خود را به جناب آقای هاشمی رفسنجانی منتسب میكنند هرچند به نوبة خود ایشان را در این چارچوب نمیبینم و صرفاً همگرائیهائی با كارگزاران دارند. این طیف هشت سال قبل از دورة فعلی یعنی پس از جنگ تا سال 76 بر سر كار بودهاند. آنها عدالت اجتماعی را چندان مهم نمیدانند، عملاً سلامت مالی مدیران برایشان اولویت ندارد، اما در برخی زمینه های اقتصادی نوگرایند و البتّه تقلیدی هم عمل می كنند. آنان بهتر از دو جریان دیگر از سبكهای نوین ژورنالیستی بهره می گیرند.
قطب سوّم نیروهای ارزشی انقلابی هستند كه امروزه از آنها با عنوان اصولگرا یاد می شود. هرچند این تعبیر نیز نارسا است. این جریان در 16 سال گذشته هیچگاه در مصدر قدرت نبوده است. در دورههای قبلتر نیز گاهی بدون داشتن مشخصه ها و انسجام فعلی، به صورت مشاركت با دولتهای مختلف وارد دولت شده اند. امروز این جریان عمدتاً در شورای هماهنگی نیروهای انقلاب اسلامی متمركزند و اكثریّت قاطع مجلس هفتم را تشكیل می دهند. آنان ضمن گرایش جدی عدالتخواهی، به دینداری، سلامت مالی و اخلاقی مدیران در سطوح مختلف، توسعة همه جانبه، پرهیز از ورود به دسته بندیهای موسوم به چپ و راست كلیشه ای معتقدند. برخلاف آنچه معروف شده این جریان به سختگیریهای اجتماعی معتقد نیست و مسائل اقتصادی و اجتماعی، محرومیتزدائی و تحول خواهی دغدغة جدی این جریان است.
هوای تازه : یعنی جریانهای دیگر این رویكردها را ندارند.
ـ برخی را به طور ضعیف دارند و برخی را ندارند حداقل عملاً ندارند. البته گرایشهای عدالتخواهانه در بخشهائی از دولت فعلی وجود دارد و به همین دلیل هم گاهی همراهیهای خوبی با مجلس هفتم دارند.
هوای تازه : یعنی شما انتخاب ریاست جمهوری را سه قطبی میبینید؟
ـ البته منفردها هم هستند. ممكن است از جریان ارزشی و یا از دوم خرداد افرادی به صورت منفرد وارد عرصه انتخابات شوند. تجربه دورههای گذشته نشان داده كه مردم به منفردها گرایش چندانی نشان نمیدهند. اما كارگزاران قابل پیشبینی نیستند. یعنی ممكن است با محوریت آقای هاشمی رفسنجانی وارد شوند، ممكن است ایشان نیاید و فرد مستقلی وارد كنند كه البته در این صورت موقعیتشان ضعیفتر میشود. ممكن هم هست با افراد موجه یكی از دو جریان دیگر وارد مذاكره شوند.
هوای تازه : با كاندیدای اصلی آن دو جریان چطور؟
ـ بعید می دانم. اما اگر ببینند در اثر حمایت از كاندیدای مطرح ولی منفرد جریانی كه مقبولیت اجتماعی دارد، میتوانند جایگزین آن جریان شوند، ممكن است آن گزینه را انتخاب كنند. در دورة قبل از دوم خرداد همینطور عمل كردند. البته در آن مقطع به كاندیدهای اصلی مجمع روحانیون مبارز رسیدند و حمایت ژورنالیستی كاملی به عمل آوردند و نتیجة خوبی هم گرفتند.
هوای تازه : شرایط حاكم در جبهة نیروهای انقلاب را چگونه میبینید.
ـ شورای هماهنگی تاكنون عملكرد قابل دفاعی داشته است و به كاندیدائی هم رسیده و آن را به جامعه معرفی كرده است، ولی مدیریت تبلیغاتیشان باید قویتر باشد. هنوز اقشار زیادی از مردم از نیتهای خیرخواهانة آنها اطلاع كاملی ندارند.
هوای تازه : متشكرم.
ـ بنده هم سپاسگزارم. بفرمائید كجای این مصاحبه متفاوت بود؟
هوای تازه : خودتان كه بخوانید متوجه میشوید كه مصاحبه جالبی بود.
ـ به هر حال موفقیتان را آرزو میكنم.