-دکتر محمد حسین فرهنگی عضو هیات رییسه مجلس شورای اسلامی و نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو است. وی از اعضای کمیسیون عمران هم هست و معتقد است مجلس در دوره یازدهم حمایت های مناسبی از دولت داشته ولی در کل نگاهش به دولت فعلی و قبل یکسان بوده و برخوردهای یکسانی از لحاظ حماینی داشته است.وی می گوید که این روزها دقیقا آن هایی که از برخی از اختیارات داده شده به دولت قبل توسط مجلس به صورت وسیع انتقاد می کردند امروز بسیار بیش از آن را درخواست و دریافت کرده و از آن دفاع هم می کنند….

***آیا در این مدت فعالیت های تیم هسته ای کشور دغدغه ای را برای مجلس و یا برخی از نمایندگان به وجود آورده بود؟
وقتی صحبت از مجلس می شود دو نظر وجود دارد و دو برداشت از آن می شود. یکی خروجی مجلس است، که باید پاسخ بگویم خیر مجلس در این زمینه خروجی نداشته است ولی درآینده ممکن است تصمیماتی داشته باشد اما اگرمنظور تعدادی از نمایندگان مجلس هستند، بله تعدادی در مجلس هستند که طرحشان با امضاء جمعی از آنان تهیه شده است. ممکن است تعداد بیشتری موافق باشند یا حتی بعضی از آنها که موافق بودند منصرف شوند. اینکه چه دغدغه هایی و چه مقدماتی انگیزه آنها برای پیگیری موضوع بوده باید با خودشان صحبت کرد، بنده هم به عنوان یکی از نمایندگان مجلس می توانم دیدگاه ها و نظرات خودم را ارائه کنم.

***نظرخودتان در مورد این دغدغه ها چیست؟
در چنین شرایطی طرح قانون جدید را مناسب نمی دانم. دولت مسئولیتی داشته و در شورای امنیت ملی درباره آنها بحث شده، خطوطی ترسیم شده، هیئت مذاکره کننده در چارچوب همان خطوط گفتگو کرده است لذا اینکه ما به سمت ایجاد یک محدودیت برای تیم مذاکره کننده برویم با منطق دیپلماسی چندان سازگار نیست. هرچند در آینده می توان با سرعت بالایی درعرض دو سه روز بعد از اطلاع ازروند دقیق مذاکرات چنین حقی را برای نمایندگان جهت تصمیم گیری قایل شد. اتفاقا در یکی از برنامه های تلویزیونی که معاون وزیر امور خارجه قبل از به نتیجه رسیدن مذاکرات حضور داشت، این بحث ها مطرح شد و ایشان بسیار گله مند شدند که درمجلس بحث هایی مبنی بر الزام دولت بر پایبندی به چارچوب ها در حوزه هسته ای مطرح شده است.

***گله نا به جایی بود؟
خیر، اما فضای دموکراسی همین است. یعنی در کشوری وقتی مردم نمایندگان خود را انتخاب می کنند، آن ها نیز براساس تصمیماتی که خود می گیرند وارد صحنه می شوند و به طور طبیعی نظراتشان را به اشکال مختلف مطرح و اعمال می کنند. این اشکال گاهی درنطقش نمایان می شود گاهی در مصاحبه ای که انجام می دهد گاهی در موضع گیری که در مجلس می کند و گاهی درقالب ارائه سوالی ازوزیری و یا حتی در حادترین شرایط در قالب استیضاح از یک وزیر و طبعا کسی نمی تواند مانع اظهار نظر آنها شود. این صراحت قانون اساسی ماست. البته مذاکره کنندگان ما می توانند در روند مذاکرات آتی و فرایند این شش ماهه ازنظراتی که ابراز می شود درباره این نکاتی که مجلس هم در مورد آن ها نظرات و دغدغه هایی دارد، استفاده کند. همانطور که درآمریکا و درکنگره، نقطه نظرات تند مخالفینی که وجود دارد را می شنوند، مناسب است طرف های مقابل هم بدانند که در داخل کشورما هم، چنین دیدگاه ها و نظراتی وجود دارد و نمایشی هم نیست. یعنی اگر مجلس در روند مذاکرات احساس خطری نسبت به منافع ملی کند شما مطمئن باشید که اکثریت قریب به اتفاق مجلس وارد صحنه می شوند. اما این که درشرایط فعلی چنین ضرورتی وجود دارد یا نه، بنده چنین ضرورتی را نمی بینم .البته اگردرمنافع ملی ما بخواهد خدشه ای وارد شود شاید قاطبه ملت و قاطبه نمایندگان با تمامی ماجرا مخالفت کنند. اما اگر در همان چارچوبی باشد که به صورت رسمی منتشر شده طبعا نگرانی وجود ندارد و تعبیری که وزیر امور خارجه در آستانه دوراخیر مذاکرات شان عنوان کردند و عبارت سنجیده ای بود که یا همه می بریم و یا همه می بازیم و این به نظرمن تعبیر درستی است.

***منظورتان چیست؟
کسانی که به دنبال صلح جهانی و آرامش درسطح منطقه و جهان و به دنبال حقوق بشردرحوزه خاورمیانه، آسیا یا آفریقا هستند طبعا هر اندازه که تلاش کردند این مذاکرات به نتیجه برسد، نامشان درایفای نتیجه آن درتاریخ ثبت ومعرفی خواهد شد. در نقطه مقابل اگربه زورگویی و ادبیات ناصحیح گذشته پناهنده شوند و افراط هایی که گاهی در اظهارات آن ها شاهد هستیم وهنوز هم بعضا ابراز می شود، ادامه داشته باشد، به نفع هیچ کس نیست.در واقع مسلما به نفع ما نیست و بیش از آنکه به ضرر ما باشد به ضرر طرف های گفتگو است زیرا هیچ کدام از آثار مثبتی که با به نتیجه رسیدن فعلی مذاکرات می توانند به دست بیاورند، رخ نخواهد داد و این هم آنها را در بسیاری از بحث های منطقه ای و جهانی ناکام خواهد گذاشت.

***به نتیجه رسیدن مذاکرات اتفاق مهمی است که موجب اتحاد ملی هم می شود،شما فکر می کنید که چه دستاوردی می تواند داشته باشد؟
رهبری، اکثریت قاطع نمایندگان و برطبق نظرسنجی های گذشته اکثریت قاطع ملت معتقد به از دست دادن منافع ملی کشوروعدم دستیابی ایران به فناوری های حوزه هسته ای ، جلوگیری از پیشرفت های حوزه های مختلف اعم از بخش سلامت، صنعت، نفت و تولید انرژی و سایر حوزه هایی که پیشرفت های اتمی می تواند در آنها نقش داشته باشد، نیستند وعقب نشینی هم نمی کنند. به هر حال دو طرف موضوع روشن است، تکلیف هیئت ما روشن است، تکلیف ملت ما هم روشن است علایق جدی طرف ایرانی برای رسیدن به یک تفاهم مورد رضایت طرفین قرار گرفت و در نتایج مذاکرات خودش را نشان داده است که این دستاورد مهمی برای ملت ما است. در نقطه مقابل هم از تهدید و فشار و امثال اینها هراسی نداریم و بر مواضع مستقل خود هم پافشاری کردیم و باز هم همین روش را ادامه می دهیم و هیچ گونه نگرانی هم از آثار جدی بعدی آن نخواهیم داشت چون مسئله ای نیست که در اثر سیاست ورزی سیاست مداران ما صورت گرفته باشد بلکه در اثر زورگویی طرف مقابل است و ملت ایران نه ظلم را و نه تهدید و تحقیر را می پذیرد.

***در دولت جدید مذاکره برعهده وزارت خارجه گذاشته شد.نتیجه اش هم خوب بود. شما این روند را چطور ارزیابی می کنید؟ قبلا مجلس به صورت مستقیم نمی توانست از مسئول مذاکره کننده پاسخ رسمی بخواهد اما حالا مجلس طبق آیین نامه داخلی از رییس تیم مذاکره کننده به عنوان وزیر خارجه برای پاسخ خواهی و گزارش دهی مستقیم اختیار دارد.

ببینید نوع انجام کار برای هر دولتی بر اساس روش و سلیقه و تجربیاتی است که آن دولت دارد. هرکدام از این دو روش یعنی رفتن از طریق شورای امنیت ملی برای مذاکره هم دارای آثار مثبت و هم دارای آثارمحدودکننده است.همچنین احاله آن به مسئول دیپلماسی خارجی کشورهم محاسن و معایبی دارد. اگراخبار ومذاکرات مجلس را ورق بزنید وبه سال های گذشته برگردید این طور نبود که درگذشته، شورای عالی امنیت به مجلس پاسخ ندهد. بارها دبیر شورای عالی امنیت ملی به مجلس فراخوانده شد و گزارشهایی در جلسات رسمی و غیررسمی به کل نمایندگان ارائه کرد. در کنار آن در جلسات مفصل تری از نظر زمانی در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با مسئولین شورای عالی امنیت ملی گذاشته شد و حتی در بعضی از مقاطع مجلس اقدام به تصویب قوانینی کرده و بعضی از راهکارها را آنجا به دولت دیکته کرد و شورای امنیت ملی هم نمی توانست، استنکاف نماید. بنابراین در گذشته هم این ارتباط وجود داشت اما درحال حاضر به تعبیر شما ازآن جهت که مسئول تیم مذاکره کننده وزیر خارجه است به راحتی هر نماینده ای می تواند از او سوال مطرح کند.

***آقای دکتر برخی از نمایندگان معتقدند اگر در تیم مذاکره کننده یا نزدیک به آن نمایندگانی از مجلس هم حضور داشتند و تیم را همراهی می کردند بیشتر می شد به موضعات و گزارش ها تکیه کرد و مجلس نقش پررنگ تری را ایفا می نمود،واقعا حضور نماینده ها در این قبیل مذاکرات لازم است؟

در هیچ کجای دنیا نمایندگان درردیف مجریان قرار نمی گیرند چون اگر در ردیف آنها قرار بگیرند، شریک و سهیم می شوند و در نتیجه نقش نظارتی خود را نمی توانند به خوبی ایفا کنند. به همین دلیل گروهی در مجلس معتقد به حضور نمایندگان در هیئت های مذاکره نیستند بلکه معتقدند قوه مجریه باید کاررا پیگیری کند ومجلس هم مسایل و فرایند ها را رصد ومراقبت کند تا مبادا تصمیمی برخلاف مصالح عمومی و منافع ملی اتخاد شود. برخی هم البته در مجلس معتقدند که مناسب است که در این هیئت ها حضور داشته باشند. تاجایی که بنده اطلاع دارم بخش قابل توجهی از مجلس چنین عقیده ای ندارند.

***من با تعدادی از اعضای کمیسیون امنیت ملی که صحبت می کردم آنها می گفتند دلایلی که شاید خوب نمی توانیم مذاکرات را دریافت و گزارشات را رصد کنیم اصرار داریم که اعضای مجلس هم در تیم مذاکره کننده

این نظر همه نیست .

***آیا می تواند مسئله ای قانونی باشد؟

غیرقانونی نیست ولی مرسوم هم نیست، در عرف بین المللی هم کم شاهد این اتفاقات هستیم مگر آنکه به صورت توافقی طرفین چنین توافقی را داشته باشند.

***آقای ظریف در فضای مجازی پیام هایی را مطرح می کند که به نظر می رسد بسیار ابداعی و ابتکار جالبی است و مورد استقبال هم قرار گرفته است. در دولت جدید در این فضا به ویژه وزیر امور خارجه فعالند و پیام های ایشان بیشتر از اینکه از رسانه ها منتشر شود در داخل فضای مجازی اتفاق می افتد. شما این نوع دیپلماسی رسانه ای را برای به تحقق رسیدن بهتر دیپلماسی عمومی موثر می دانید؟
نمی تواند این راهکار به تنهایی موثر و مرتبط باشد.بحث مساله دیگری است که خارج از این موضوع است زیرا ایشان به طور رسمی سخنگو دارند و احتیاج به استفاده از این ابزار نیست و این ابرازها درفرآیند کلی مذاکرات تاثیر چندانی ندارد.

***یعنی دولت از این طریق به خصوص بخش دیپلماسی کشوراصراری برای تغییر فکروتغییر رویه و جهت ندارد؟

از خودشان باید سوال کنید که اصرار دارند یا نه. آنچه که اتفاق افتاده اقدام شخصی برخی از آنها است و نظرات متفاوتی هم وجود دارد و در این فرآیند هم نیازی به آن روش ها وجود ندارد زیرا این افراد دایم در رسانه ملی نقش و حضور دارند که پرمخاطب تر از این فضاها است. اخبارآنها درسایت های خبری به طورمنظم درداخل و خارج کشورمنعکس می شود، سخنگو دارند و سخنگوی وزارت خارجه بعضی موارد را به طور منظم بیان می کند، به همین دلیل به نظر می رسد که بحث قابل توجهی در فرآیند مذاکرات قبلی و آتی با چنین ابزارهایی به وجود نمی آید.

***معاون پارلمانی وزیر خارجه در مجلس و وبرخی از مسئولان این وزارت خانه گلایه هایی از هیأت رئیسه مجلس دارند مبنی بر این که گاهی نمایندگان براساس اظهارات طرف های مقابل مذاکره ما نتیجه گیری می کنند ومسئولین وزارت خارجه را به مجلس فرا می خوانند یا تصمیم می گیرند، آیا این موضوع را تایید می کنید؟

در هیئت رئیسه چنین بحثی عنوان نشده که نظر هیئت رئیسه را منعکس ویا اظهارنظری کنم. این دیدگاهی که عنوان می کنم، اظهارنظر شخصی است. از هیئت رئیسه مطلبی را می توانم مطرح کنم که مورد بحث قرار گرفته باشد و عقبه ای داشته باشد. درمورد بحث های اصلی مذاکراتی بوده اما وارد این حوزه ای که مورد نظر شما است نشده اند که آنجا جمع بندی داشته وبخواهیم آن را عنوان کنیم.

***یکی ازآنها این بوده که آقای ظریف گفته بودند که آمریکایی ها غنی سازی ما را قبول دارند، اما نماینده ها می گفتند که براساس اعلام نظر مقامات آمریکایی ها آن ها مخالف غنی سازی در خاک ایران هستند. البته این اظهارات مربوط به زمان قبل از نتایج مذاکرات بود؟

تاجایی که بنده اطلاع دارم آن زمان درهیچ کدام ازاین موارد جمع بندی نشده بود که مقامی از سوی ما یا آن ها بخواهد صراحتا اظهارنظرکند. این مساله بیشتر متبادر شده از پیش نویس هایی بود که برای هیچ یک از دو طرف معتبر نبود. اگرقبل از نتایج یا در حال حاضر و یا در مدت فرایند آینده ، مذاکرات و دستاوردهای آن درمسیری قرار بگیرد که سودی برای کشورما نداشته باشد مجلس موضوع را پیگیری می کند. درمورد غنی سازی هم آنها نظرشان برتداوم بوده است. در مورد درصدها مذاکراتی وجود داشته که چه درصدی در داخل تولید شود و چه درصدی از خارج از کشور وارد شود و اگر نه در مورد غنی سازی در داخل که هیچ حرفی نباید زده می شد زیرا این جزو خط قرمز های نظام بود و قراری بر مذاکره بر روی آن وجود نداشت.

***قبل از دستیابی به نتیجه در مذاکرات ازاستیضاح آقای ظریف هم در میان نمایندگان صحبت می شد هنوز هم این بحث حتی در قالبی ضعیف تر یعنی سوال وجود دارد؟
ببینید در مجلس ممکن است 5 نفر باهم بنشینند و صحبتی داشته باشند، اما من چنین مساله را نشنیده و اطلاعی ندارم.این به معنی نرسیدن چنین درخواستی به هیات رییسه است.

***چهار پنج ماه است که دولت روی کار آمده ووزورا کارشان را شروع کرده اند اما به گفته برخی از نمایندگان بعضی از انتصابات و تصمیم گیری های وزرا دور از قول هایی بوده که در هنگام رای اعتماد به مجلس داده اند . آیا نمایندگان می توانند در وظایف اجرایی وزرا دخالت کنند؟
درکلان وکلیات باید بگوییم که زود است مجلس به این قبیل موارد ورود کند و به نظر می رسد دولت باید برای اقداماتی که در صدد پیگیری و اقدام به آنهاست،فرصت داشته باشد. نگرانی هایی درمجلس وجود دارد که به بعضی از آنها اشاره می کنم. یکی از این موارد گرانی ها است که قرار بود بر طبق وعده هایی که وزرا ورئیس جمهور دادند کاهش یابد. اگر طبق وعده های اولیه کارهای دولت به سمت حمایت های گسترده از اقشار مختلف هدایت وحرکت نشود یا درحوزه اقتصاد بهبودهایی را شاهد نباشیم، یا به جای کاهش فشار براقشار ضعیف جامعه مدام شاهد افزایش فشاربرآنها باشیم که از برخی اقدامات و تصمیمات بعضی از مسئولین دولتی چنین مسائلی شنیده می شود یا بدست می رسد، به هر حال مجلس واکنش نشان خواهد داد.

***در مورد دخالت دروظایف اجرایی وزرا چطور؟
ازسوی دیگراین که آیا نمایندگان چنین حقوقی دارند یا نه و اساسا می توانند دراین زمینه ها اظهارنظرکنند، باید به قانون اساسی برگردیم. در قانون اساسی گفته شده که مسئولیت با دولت است و درمقابل تصریح شده که نمایندگان می توانند اظهارنظرکنند یا درجای دیگر تصریح شده که می توانند از وزرا و رئیس جمهورسئوال کنند یا آنها را استیضاح کنند.استیضاح ممکن است سندهایی از آن موارد مد نظرمجلس وانتصابات وزرا و موارد اجرایی آن ها را هم داشته باشد.

***بنابر این در حال حاضر نگرانی هایی درمجلس به وجود آمده است،مربوط به چیست؟
نگرانی هایی که درمجلس وجود دارد بخشی مربوط به وعده هاست و بخش دیگر مربوط به بردن کشوربه شرایط ناآرامی و ناامنی است، مجلس نسبت به این موضوع هم به شدت حساس است و خبر داریم از قاطبه نمایندگان که نگران این مورد هستند. اگر به بعضی از انتصاب ها انتقاد و اعتراضی وجود دارد، مستنداتی است که در اختیار آنها قرارمی گیرد و مطلقا کشور تحمل مسائلی که در سال 88 رخ داد را ندارد. ما به حد کافی از آن مسائل آسیب دیدیم و ضربه خوردیم و درست نیست که همان آسیب ها را در شرایط مختلف تکرار کنیم و شاهد آنها باشیم.

***مگر در این باره متوجه خطراتی شده اید؟
وقتی اراده ای درذهن بعضی از افراد وجود داشته که کشور را به سمت نا آرامی و نا امنی ببرد، باید تضمین هایی به نمایندگان ملت داده شود که چنین اتفاقی تکرارنخواهند شد و به محض اینکه اکثریت نمایندگان مجلس به این جمع بندی رسیدند مشاهده خواهید کرد که چه حمایت های بی دریغ و گسترده ای را از دولت به عمل می آورند. نمونه ای ازآن در طرح اصلاح بودجه بود. با اینکه نمایندگان در ابتدا با تردید برخورد کردند و به هیچ فوریتی رای ندادند اما بعد از آنکه گزارش کمیسیون بدست آمد و معلوم شد که برخی از نگرانی هایی که وجود داشت منتفی است، در صحن بیش از دولت قبلی به دولت جدید اختیارات دادند. بعضی از مسئولین دولت فعلی اختیارات دولت قبلی را در قوانین بودجه سال های قبل، قبل از اینکه خودشان به قدرت برسند مورد انتقاد قرار می دادند اما فراتر از آن را حالا که در قدرت قرار گرفته اند، در خواست کردند.

***مجلس هم که به آن ها رای داد؟
بله- مجلس به آنها رای داد. پس مجلس نگران اختیار داشتن دولت نیست، حتی بعضی از این کارهایی که مجوز داده شد درگذشته توسط برخی از این مسئولین فعلی نقد می شد و با تعابیری مانند بی انضباطی مالی و امثال این ها تعبیرمی شد اما همان موارد را دولت فعلی درخواست نمود و مجلس هم با دولت همراهی کرد. نمونه ای از این قبیل نگرانی و اعتمادها را در حوزه های مختلف داریم. از جمله مواردی که مورد تحسین نمایندگان است، اعلام سریع کابینه، معرفی نسبتا سریع اعضا و رعایت مهلت های قانونی است که در دوره گذشته کمترشاهد بودیم. در برخی از اظهارات آقای رئیس جمهور و بعضی از مسئولین اجرایی هم این همراهی ها منعکس است و جایگاه و شان مجلس بعضا رعایت می شود وبعضا هم رعایت نمی شود، مانند آنچه که در بخشی از سخنان آقای رئیس جمهوردرجریان معرفی آقای سجادی وجود داشت و یا رسانه هایی که نزدیک به دولت هستند و خود را عقبه فکری و سیاسی دولت می دانند. گاهی مشاهده می شود که شروع به تخریب وسیع مجلس می کنند، سخنان نمایندگان را ناصحیح درج می کنند که منجر به تخریب همان نماینده یا کل مجلس می شود.

***برای خودتان هم رخ داده است؟
یک نمونه اش که مورد تعجبم بود، یکی از رسانه ها از طیف رسانه های اصلاح طلب با بنده مصاحبه ای داشت که موضوعات مختلفی مطرح شد از جمله این که موضوع براندازی را مطرح واشاره کردم که در بعضی کشورها مانند آمریکا یا انگلستان حتی حق تیروشکنجه را هم برای مسئولان صادر می کنند و اخبارش را خود رسانه ها منتشر می کنند قبل از اینکه ما از طرق دیگرآن را بدست بیاوریم. در کشورما این خبرها نیست، اما حداقل هایی لازم است و باید رعایت شود. این نشریه قسمت “در کشورهایی مانند انگلستان و آمریکا” را حذف کرده بود و مطلب را به این صورت درج کرده بود که فلانی گفت درکشور ما اجازه حق تیرو شکنجه برای مخالفان نظام وجود دارد و بعضی از رسانه های مغرض هم دنبال چنین سوژه هایی هستند و خیلی سوء استفاده کردند. بعد از اینکه ما اعتراض کردیم و آنها به فایل صوتی خود مراجعه کردند، در حد یک جمله تصحیح کردند که بله اشتباهی از ما سر زده بود و فلانی در مصاحبه اش در خصوص حق تیرو غیره از آمریکا و انگلستان نام برده و اشتباه کوچکی شده است. نمی پذیرم که این اشتباه بوده است و مساله عمدی بود. توضیح بعد از آن هم توضیح نارسایی بود و به خوبی از طرف آن نشریه برخورد نشد و این ها روش های تخریبی است.

***از وقتی که برای این مصاحبه اختصاص دادید، سپاسگزارم.
بنده هم از شما تشکر می کنم.