لایحه بودجه 97 تقدیم مجلس شورای اسلامی شد، دولت در قسمتی از این لایحه آورده که می خواهد یارانه بخشی از جامعه حذف کند، نظر شما چیست؟
این اقدام را صحیح نمی دانم. اگر اقدام جایگزین مناسبی را مثلا در حوزه حمایت مستقیم مالی از بیکاران فاقد شغل یا متقاضی کار یا نظایر آنشاهد بودیم،حذف یارانه بخشی از اقشار جامعه می توانست توجیه پذیر شود چون در قبال قطع این حمایت ها، حمایت های دیگری برنامه ریزی شده بود اما اگر تحت عناوین زیبایی همچون اشتغال زایی یا نظایر آن بخواهیم یارانه مردم قطع شود واین منابع در اختیار کسانی قرار گیرد که نمی دانیم چه خواهند کرد، طبیعتا اتفاق مثبتی ارزیابی نمی شود.
در واقع شما می گویید دولت طرح جایگزین حمایتی در مقابل حذف یارانه 31 میلیون نفر ندارد؟
اگر دولت تحولات مثبت متنوعی را شکل می داد و یکی از آنها ورود به مدیریت یارانه ها و اصلاح قیمت حامل های انرژی بود، می شد نگاه دیگری داشت، مثل آنکه شرایط رفاهی مناسبی را در حمل و نقل عمومی ایجاد می کرد یا حمایت هایش را از شکلی که هست به اشکال دیگری سوق می داد یا آنکهپول یارانه نقدی در کارت سرپرستان خانوارها ذخیره می شد و در صورتی که آنها در مصرف آب، برق و گاز بدهی نداشتند،می توانستند این پول را در جای دیگر هزینه کنند، این می توانست اتفاق مثبتی باشد. نکته دوم اینکه در خود این اتفاق اگر برنامه شفاف و روشن و قابل ارزیابی وجود داشت، باز هم می شدبرای توجیه افکار عمومی به مرحله اجرا درآید اما وقتی شاهد هیچ گونه از اینها نیستیم، در عوض شاهدیم دولت کسری بودجه گسترده ای دارد، امروز بدهی های چند سال اخیرش سررسید شده و بخشی از بودجه ای که به زحمت به دست می آید باید صرف تسویه این بدهی ها شود، پس اینکه بخواهیم بدهی های جدیدی را به وجود آوریم به لحاظ اقتصادی، برنامه ریزی شکست خورده و بسیار نامناسب در حوزه مدیریت اقتصاد محسوب می شود. وقتی شاهد روزمرگی هستیم، شاهد هیچ تحول مثبتی نیستیم و چشم اندازی هم وجود ندارد بنابراین وارد کردن شوک های جدید، نه تنها اوضاع را بهتر نمی کند بلکه بدتر می کند.
دولت مدعی است که می خواهد پول یارانه اقشاری را که از دایره پرداخت نقدی حذف می شوند، صرف تقویت طرح سلامت،ارتقاء کیفیت نان، رفع پدیده گرد و غبار و معضلات محیط زیستی کند،به نظر شما این ادعا چقدر عملیاتی و چقدر توجیهی ظاهری است تا اعتباراتی از این طریق برای تسویه بدهی ها به دست آید؟
پرداخت بدهی ها یکی از مشکلات است، در بخش سلامت پیش بینی که اشاره شد، نه تنها اتفاق نیفتاد بلکهشاهد کاهش 6 درصدی اعتبارات بخش سلامت هستیم. ضمن آنکه بخش سلامت خود حال و روز خوبی به لحاظ مدیریتی ندارد و ما شاهد وارد شدن فشارهای جدیدی به اقشار نیازمند دریافت حمایت در این حوزه هستیم. مثلا بیمه سلامت ایرانیان بخش قابل توجهی از کارایی خود را از دست داده است یا مثلا اینکه بخش هایی از حمایت های دارویی حذف شده است یا در بخش بیمه تکمیلی شاهد کاهش سرویس های این بخش هستیم. از آن طرف وزارت بهداشت با افزایش غیرقابل توجیه حقوق و دستمزد، شائبه درست کرد بنابراین نه تنها این بخش آباد نشد بلکه باعث خرابی بخش های دیگر نیز شده است. خود دانشگاه ها به مسئله خوردند، دانشگاه های علوم پزشکی دچار بحران هایی ناشی از احساس تبعیض شدند لذا آن موضوع خودش باید مستقیم مورد بررسی قرار گیرد. در کنار اینها اتفاقی هم در جهت حمایت رخ نداده است. در حوزه های دیگر نیز سیاست های روشنی به چشم نمی خورد یعنی بیش از آنکه شاهد مدیریت صحیح و مناسبمصارف اعتباراتباشیم، بیشتر وضعیت کنونی هدر رفت اموال عمومی را نوید می دهد.
موافقان طرح حذف بخشی از یارانه بگیران می گویند ما در مدتی که یارانه مستقیم به مردم پرداخت می شد 400 هزار میلیارد تومان پول کشور در این حوزه هزینه شد بدون آنکه خروجی داشته باشد بالاخره دیر یا زود دولت باید به این حوزه ورود می کرد پس باید از این عزم دولت دوازدهم استقبال کرد چون اگر از این فرصت استفاده نشود شاید دولت آینده رغبتی به این جراحی پرهزینه پیدا نکند، نظر شما چیست؟
این فرصت نیست. فلسفه اش این نبود که پولی به مردم داده شود و منتظر اتفاق خاصی باشیم. حامل های انرژی را گران شد تا مدیریت هزینه را به جای دولت خود مردم انجام دهند. در یک مقطعی هم آثار مثبت گسترده ای داشت. به ویژه در شرایطی که فشار از نظر مصرف بنزینروی ما بود، شاهد کاهش قابل قبول مصرف بنزین و مدیریت آن در چندسال اول اجرای طرح هدفمندی یارانه ها بودیم. از ابتدا این بحث مطرح بود که نباید پرداخت نقدی یارانه ها شامل اقشار پردرآمد جامعه شود چون دهک های بالای درآمدی نیازی به دریافت یارانه ندارند حتی اگر قیمت حامل های انرژی بیش از این افزایش پیدا کند، آنها تأثیری از این بابت نمی پذیرند اما دولت سازوکار اطلاعاتی لازم برای دهک بندی درآمدی جامعه نداشت. با آنکه مجلس تصویب کرد پرداخت نقدی یارانه ها به اقشار دارای درآمد بالا اختصاص پیدا نکند اما در مراجعات مردمی به نمایندگان شاهد افراد مستضعفی بودیم که یارانه های آنها قطع شده بود، بعضا حتی مددجوی کمیته امداد یا در حد مددجویان، کسانی مراجعه می کردند و نسبت به این مسئله گلایه داشتند. پس معلوم شد که هیچ سیستم اطلاعاتی مالی در اختیار دولت نیست، هرچند اگر خوب مدیریت می شد در طول این سالها می توانست این امکان به وجود بیاید،مثلا کسانی که دارای واحدهای تولیدی هستند یا حقوق های بالا از دولت می گیرند یا بازنشستگان دارای درآمدهای بالا هستند، یارانه شان قطع شود اما شاهد بودیمبرخی از اینها یارانه می گرفتند، در عوض یارانه اقشاری از مستضعفان، حاشیه نشینان و روستائیان قطع شده بود. مصدایقی از این دست نشان می داد که زمینه برای اجرای این موضوع وجود ندارد یعنی امکانی برای این شرایط در دولت نیست تا بتواند درست دهک های درآمدی جامعه را شناسایی کند و براساس شناسایی که انجام می دهد بتواند یارانه اقشار پردرآمد را قطع کند.
در نهایت مجلس مجوز حذف یارانه بخشی از اقشار جامعه را به دولت می دهد یا خیر؟
اینکه در نهایت مجلس به چه جمع بندی برسد و تصمیم اکثریت نمایندگان به کدام گزینه هدایت شود، الان قابل پیش بینی نیست باید منتظر باشیم. در کمیسیون صنایع و معادن کلیات بودجه به زحمت رأی آورد، این بیانگر آن است که تأملاتی وجود دارد. حتی از دوستانی که اعلام همراهی با دولت می کنند خیلی با هم هماهنگ نبودند.
خیلی ها می گویند حذف یارانه آثار منفی اجتماعی خواهد داشت …
حتما همین طور است.
آیا آقای روحانی با علم به این قضیه می خواهد چنین اقدامی کند. کم پیش می آید که دولتی موافق کاهش محبوبیت اجتماعی خودش باشد؟
اطلاعات دهان پرکنی بادورنمای رویاییمثل حل کردن موضع اشتغال به طرف مقابل داده می شود و تصمیم گیری ها بر آن اساس شکل می گیرد وگرنه 100 درصد آقای روحانی موافق نیست چون می داند اقداماتش باعث نارضایتی های گسترده می شود.
اگر مجلس به دولت برای حذف یارانه بخشی از جامعه مجوز دهد این تبعات دامن گیر نمایندگان در انتخابات مجلس یازدهم نمی شود؟
کسانی در مجلس هستند که مبنا را تبعات نمی دانند، معتقدند آنچه درست است باید انجام شود.
حتی اگر هزینه های صدور چنین مجوزی به پای مجلس دهم نوشته شود؟
من از کسانی نیستم که موافق این اتفاق باشم حداقل تازمانی که سازوکار جایگزین مناسب و مورد پذیرش افکار عمومی ارائه نشود، موافق نیستم اما اینکه برآیندش چه باشد بستگی به بحث های روزهای آتی در مجلس خواهد داشت.