خلاصه مباحث عنوان شده توسط دکتر فرهنگی در کنفرانس توسعه و عدالت آموزشی 7 آذر 94،
در محل تالار علامه امینی دانشگاه تهران

در ابتدا هفته بسیج را گرامی می داریم. هفته بسیج یاد آور یکی از ابتکارات امام راحل است که هنرمندانه توانست یک جنبش اجتماعی را که می توانست در زمان و جغرافیا محدود شود، به یک فرآیند قابل تکرار و تقلید تبدیل سازد و ضمن تعریف پشتوانه قوی تاریخی، آن را برآیند یک تفکر دانست.
از همه نهادها و تشکلهایی که در تشکیل این نشست با ارزش تلاش کردند تشکر می کنم و امیدوارم این قبیل مشارکتها را از ابعاد تبلیغاتی و نمایشی خارج کرده و به سمت یک مشارکت واقعی و مقدس در تأمین عدالت آموزشی واقعی در کشور سوق دهند.
عدالت مقوله ای است که امام علی (ع) در بیانات مختلف خود و از جمله در خطبه سوم نهج الباغه (که با مراجعه شخصی، ناتمام ماند و ابن عباس ناتمام ماندن آن را بزرگترین مایه تأسف خود در تاریخ زندگیش می خواند)ضمن تحلیل سه دوره خلافت قبل از خویش، که در دو دوره اول را گرفتاری در دام روز مرّگی و دوره سوم را فراگیر شدن فساد می داند، انگیزه خود از پذیرش حکومت را اراده عمومی (درخواست مردم) و ضرورت برقراری عدالت اعلام می کند: “لولا حضور الحاضر و قیام الحجّة بوجود النّاصر و ما اخذ الله علی العلماء الّا یقارّوا علی کظّة ظالم و سغب مظلوم، لالقیت حبلها الی غاربها”
آسیب شناسی نظام تعلیم و تربیت در کشور، از منظر عدالت آموزشی امری لازم و مقدم بر امور دیگر است. هر چند کافی نیست و موضوعات مهم دیگری مانند محتوای آموزشی، به روز رسانی آموزشها و ارزیابی مستمر خروجی های آموزش و پرورش از جمله شیوه های مکمل است.
آسیب اصلی، تسلیم شدن به وضع حاضر و پیشه کردن رویۀ روزمرّگی است. روزمرّگی آمار گسترده ای دارد که در همه حوزه ها باعث انفعال می شود.
روزمرگی باعث می شود اولویتها فراموش شوند و مورد توجه اصلی قرار نگیرند. مواردی مانند کنترل ورودی های آموزش و پرورش و حل مشغله های جدی در ذهن فرهنگیان (موضوعاتی مانند ازدواج، مسکن و معیشت)، با وجود داشتن نقش اصلی و استراتژیک غالباً مورد توجه جدی نیستند. نظام مدیریتی عدالت محور نیز از جمله این اولویتها در حاشیه است.
در بررسی علل و عوامل زیر مجموعه این آسیب متوجه می شویم که تمام آنها تنها به آموزش و پرورش برنمی گردد. نحوه اقدام نهادهای اطلاع رسانی و بویژه صدا و سیما و ضعف هدایت حمایتهای دولتی و غیر دولتی در مناطق محروم از جمله این موارد است.
پیشنهاد می کنم ساختاری در آموزش و پرورش تعریف و یا تعیین شود و به این امر مهم بپردازد. همچنین ضرورت دارد به تفاهم در مفهوم مشترک بین دولتی و غیر دولتی اداره کردن آموزش و پرورش برسیم.
برای تأمین حمایتهای قانونی در کنار رفع آسیبهای مذکور، پیشنهاد می کنیم از فرصتهای موجود استفاده شود. استفاده و عملیاتی کردن مصوبات مجلس در خصوص اخذ مالیات از نهادهایی که مالیات نمی دهند. 1% و 2% سود بانکها و شرکتهای دولتی، منابعی که از وزارت نفت و موضوع قاچاق تعیین شده است. عملیاتی کردن احکام قانون الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (2) و قانون بودجه سال 94 استفاده کامل گردد.
در فرصتهای آتی نیز قانون احکام دائمی برنامه، برنامه ششم توسعه و بودجه سال 95 را در پیش داریم.
تصمیمات جسورانه هیأت وزیران و ایجاد عزم در دو قوه مجریه و مقننه می تواند مکمل این اقدامات باشد.